اینترنت ماهواره‌ای در ایران؛ رفع تحریم‌های ارتباطی چه تاثیراتی بر ایران آنلاین خواهد داشت
همزمان با کندی و قطعی اینترنت در ایران، گروهی از نمایندگان دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات در کنگره آمریکا در نامه‌ای به وزیر خزانه‌داری از او خواستند در صورت دریافت درخواست ایلان ماسک برای ارائه اینترنت ماهواره‌ای استارلینک به ایران، فورا با این تقاضا موافقت کند. در پی این درخواست وب‌سایت خزانه‌داری آمریکا روز اول مهر اعلام کرد که مجوز گسترش خدمات اینترنتی برای ایرانیان را صادر کرد و ایلان ماسک طی توییتی خبر از فعالسازی اینترنت ماهواره‌ای در ایران داد. در این مقاله، اثرات رفع تحریم‌های ارتباطی در ایران و نحوه دریافت خدمات اینترنت ماهواره‌ای را بررسی می‌کنیم.
ماجرا از آن‌جا شروع شد که یک کاربر ایرانی زیر توییت از ایلان ماسک درباره ارایه استارلینک به هفت قاره از او پرسید آیا امکان ارایه استارلینک به ایران هم وجود دارد؟ ایلان ماسک به او پاسخ داد جهت این کار به دنبال معافیت تحریم‌ها می‌رود. در فاصله کوتاهی پس از آن وزارت خزانه‌داری آمریکا اعلام کرد برخی تحریم‌های تکنولوژی علیه ایران لغو می‌شود. آسوشیتدپرس گزارش داد که وزارت خزانه‌داری آمریکا حالا به شرکت‌های تکنولوژی این کشور اجازه می‌دهد تا فعالیت خود در ایران را که تحت تاثیر تحریم‌های گسترده است، افزایش دهند. این رسانه اعلام کرده هدف آمریکا افزایش دسترسی مردم ایران به خدمات اینترنتی است.
از جمله اولین شرکت‌هایی که پس از این اخبار، درصدد ارایه خدماتی که پس از این شامل تحریم بود برآمد گوگل بود. گوگل قابلیت Real-time Location Sharing سرویس نقشه‌اش، گوگل مپس را برای کاربران ایرانی فعال کرد. این قابلیت به کاربر اجازه می‌دهد که موقعیت خود را به صورت زنده و تا زمانی که می‌خواهند، با افراد مدنظرشان به اشتراک بگذارند.
اما این لغو تحریم‌ها شامل چه چیزهایی می‌شود. وزارت خزانه‌داری آمریکا یک مجوز عمومی را آپدیت کرده که به شرکت‌های تکنولوژی اجازه می‌دهد خدمات مربوط به شبکه‌های اجتماعی، پلتفرم‌های اداری، ویدیو کنفرانس و از همه مهم‌تر، «خدمات ابری» را در ایران ارائه دهند. بروزرسانی مجوز شامل دستگاه‌های مختلفی می‌شود. گوشی‌های هوشمند، دستیارهای شخصی دیجیتال، سیم‌کارت، گوشی‌های ماهواره‌ای، سخت افزارهای مربوط به BGAN، تجهیزات رادیویی، مودم‌های مصرفی، اکسس پونت‌های وای‌فای، ترمینال‌های ماهواره‌ای مصرفی، لپ‌تاپ‌ها، تبلت‌ها، آنتی‌ویروس‌ها، سیستم عامل‌ها و ابزارهای تغییر آی‌پی می‌شود.
مهم‌ترین موضوع در این زمینه شاید همان اینترنت ماهواره‌ای باشد که بهانه‌ی همه این اتفاقات شده. مساله‌ای که کاربران زیادی در ایران برای آن اشتیاق فراوانی دارد. وضعیت اینترنت در ایران آن قدر فاجعه‌بار است که کار برای کسب و کارهای آنلاین را بسیار سخت کرده است. چنان‌چه خدماتی مثل سرویس‌های گوگل و سایر سرویس‌های نرم‌افزاری رایگان که مورد نیاز کسب و کارها و توسعه‌دهندگان وب در ایران است دوباره خدمات خود را به کاربران داخل ایران از سر بگیرند اتفاق بسیار خوشایندی است. اما فعالیت همه این ابزارها نیازمند اینترنت است و تا زمانی که اوضاع اینترنت تغییر نکند این خرسندی تکمیل نمی‌شود.
وقتی شرکت ناسا در یک توییت خبر داد: نقشه ی آنلاین ماهواره های #starlink نشون میده که در برخی از نقاط ایران مردم تونستن به اینترنت استارلینک وصل بشن بسیاری از کاربران ایرانی ذوق زده شدند. اما آیا دسترسی به اینترنت ماهواره‌ای هم اکنون برای افراد عادی در ایران فراهم شده است؟ پاسخ به این سوال در حال حاضر خیر است.
اینترنت ماهواره‌ای هم اکنون در اختیار برخی افراد و نهادهای خاص قرار دارد اما هنوز دسترسی برای مردم عادی فراهم نشده است. برای این که درک کنیم چه زمانی این اتفاق خواهد افتاد باید ابتدا بیشتر درباره این پروژه یعنی استارلینک بدانیم.
استارلینک چیست و نیاز به چه تجهیزاتی دارد؟
استارلینک پروژه اسپیس ایکس است؛ همان شرکتی که سالانه راکت‌های زیادی روانه فضا می‌کند و این راکت‌ها حامل ماهواره‌ها و همچنین کپسول‌های فضانوردی هستند. این شرکت که تحت مدیریت ثروتمندترین فرد دنیا یعنی ایلان ماسک قرار دارد، با استفاده از استارلینک می‌خواهد اینترنت را در اختیار تمام مردم جهان به ویژه در مناطق دور افتاده و صعب‌العبور قرار دهد.
این سرویس شامل هزاران ماهواره می‌شود؛ ماهواره‌هایی که یک صورت فلکی در مدار زمین تشکیل می‌دهند و اینترنت را به زمین می‌فرستند. البته روی زمین تا حدودی به ایستگاه‌های زمینی و البهت تجهیزات مخصوص برای دریافت آن نیاز است.
برای دریافت و استفاده از اینترنت ماهواره‌ای یاز به تجهیزاتی است که هر کاربر باید آن را داشته باشد. اما پیش از آن باید تجهیزات مخابراتی به عنوان گیرنده در محل ارایه خدمات مثلا داخل ایران و یا کشورهای همسایه ایجاد گردد.
آیا اینترنت ماهواره‌ای برای مصارف خانگی هم ارایه می‌شود؟
بله اینترنت ماهواره‌ای محدودیت سایر روش‌های ارائه سرویس اینترنت را ندارد و می‌تواند به‌راحتی برای ارائه اینترنت پرسرعت به مناطقی که به اینترنت پایدار دسترسی ندارند یا کاملاً از آن محروم هستند، استفاده شود.
برای بهره‌مندی از اینترنت ماهواره‌ای نیازی به استفاده از خط تلفن نیست و تنها وسیله لازم برای استفاده از اینترنت ماهواره‌ای، یک ترمینال کوچک یا همان دیش ماهواره برای دریافت سیگنال‌های ماهواره‌ها و انتقال آن‌ها به مودم است. تجهیزات لازم برای استفاده از این سرویس اینترنت می‌تواند روی سقف، حیاط یا حتی فضای خارجی نزدیک به خانه نصب شود. اسپیس ایکس یک اپلیکیشن واقعیت افزوده برای اندروید و iOS منتشر کرده است تا کاربران با استفاده از آن بتوانند بهترین مکان و موقعیت را برای قرار دادن ترمینال گیرنده بیابند.
استارلینک تاکنون به کدام کشورها سرویس ارایه داده است؟
همان‌طور که گفتیم ایلان ماسک مدعی شده است در آینده تمام نقاط جهان تحت پوشش اینترنت ماهواره‌ای قرار می‌گیرند؛ اما در حال حاضر تنها در چند کشور و در مناطق خاصی قابل‌استفاده است. کشورهای تحت پوشش در حال حاضر شامل آمریکا، کانادا، انگلستان، فرانسه، آلمان، هلند، بلژیک، سوئیس، دانمارک، پرتغال، استرالیا و نیوزلند می‌شود. در ضمن می‌توانید در هنگام ارائه تقاضا برای پیش‌سفارش این اینترنت ماهواره‌ای، برای استفاده از سرویس در کشورهای ایتالیا، لهستان، اسپانیا و شیلی هم تقاضا کنید.
پوشش جهانی اینترنت ماهواره ای استارلینک، نیازمند قرار گرفتن ۱۰ هزار ماهواره در مدار زمین است و همان‌طور که گفته شد در حال حاضر تنها ۲ هزار ماهواره در مدار قرار گرفته‌اند؛ بنابراین هنوز تا امکان‌پذیر شدن ارائه سرویس اینترنت ماهواره‌ای اسپیس ایکس به تمام نقاط جهان، فاصله زیادی داریم.
نحوه استفاده از اینترنت ماهواره‌ای
اول از همه باید بگوییم که استفاده از استارلینک نیاز به تجهیزات خاصی دارد و باید کیت مربوط به آن را خریداری کرد. این کیت که شامل دیش و گیرنده می‌شود، در گذشته قیمتی برابر 499 دلار داشت اما حالا قیمت آن به 599 دلار می‌رسد. اما این همه ماجرا نیست و کاربر پس از تهیه این کیت، باید سرویس بخرد.
هزینه سرویس استارلینک ماهانه برابر 110 دلار است و حتی اگر از هزینه بالای آن برای کاربران ایرانی چشم‌پوشی کنیم، باز هم تحریم‌های مالی امکان خرید این سرویس از طریق ایران را غیرممکن می‌کنند البته این احتمال وجود دارد که سرویس به صورت رایگان در اختیار کاربران ایرانی قرار بگیرد.
برای اینکه استارلینک بتواند بهترین سرعت را در اختیار کاربران قرار دهد، ترمینال یا دیش آن نیاز به فضای آزاد و دسترسی بدون مانع به آسمان دارد. بنابراین پیش از نصب و راه‌اندازی دیش، باید یک فضای آزاد برای آن پیدا کنید.
در ادامه باید جعبه کیت ترمینال و تجهیزات استارلینک را باز کنید. برخلاف نسل قبلی دیش‌ها که طراحی دایره‌ای شکل داشتند، نسل جدید آن‌ها یک ترمینال چهارگوش دارند؛ ترمینالی که وزن کمی دارد و با استفاده از آن می‌توانید اینترنت را دریافت کنید.
درون جعبه یک دستورالعمل برای سرهم کردن دیش وجود دارد. طبق دستورالعمل باید پیش بروید و در نهایت دیش را در موقعیتی که برای آن درنظر گرفته‌اید، قرار دهید. دیش را می‌توانید روی سقف یا حتی زمین قرار دهید، اما تا جای ممکن نباید مانعی در بالای آن وجود داشته باشد.
کابل را به برق متصل کنید تا استارلینک روشن شود و شروع به کار کند. دو چراغ روی آداپتور روشن می‌شود و در ادامه ترمینال به سمت بالا حرکت می‌کند.
در ادامه باید اپلیکیشن استارلینک را برای گوشی هوشمندتان از فروشگاه‌های اپ دانلود کنید. گزینه Satrt Setup را بزنید و در ادامه اپ درباره نصب بودن کیت از شما می‌پرسد. در مرحله بعدی تنظیمات وای فای را باز کنید و به شبکه استارلینک وصل شوید.
با استفاده از نام و پسورد درون اپ، وای‌فای خود را تنظیم کنید و سپس با استفاده از تنظیمات وای‌فای گوشی‌تان، به آن وصل شوید. دوباره به اپ برگردید و از اتصال ترمینال به ماهواره‌ها اطمینان حاضر کنید. در ادامه ترمینال یا دیش به گونه‌ای تنظیم می‌شود تا با هزاران ماهواره استارلینک در مدار، ارتباط برقرار کند. این کار شاید چندین دقیقه طول بکشد.
حال باید منتظر ماند و دید در چه زمانی و به چه صورتی پای اینترنت ماهواره‌ای به ایران باز می‌شود. ضمن آن که مخالفت حکومت را نیز نباید از نظر دور داشت. پس از نشر اخبار در زمینه فعالسازی استارلینک در ایران، دولت سایت استارلینک را فیلتر کرد. این کار بیهوده در واقع این سیگنال را ارسال می‌کند که دولت تا چه حد با چنین چیزی مخالف است. وزیر ارتباطات در واکنش به احتمال ارائه اینترنت ماهواره‌ای از سوی شرکت استارلینک برای ایرانی‌ها اعلام کرد طبق قواعد بین‌المللی، اپراتورهای ارائه دهنده خدمات اینترنت ماهواره‌ای بایستی قواعد اینترنتی ایران را رعایت کنند.
بنابراین توجه داشته باشید که در حال حاضر امکان استفاده از اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در ایران فراهم نشده و تمام لینک‌های منتشر شده در برخی پیامرسان‌ها مبنی بر دسترسی به اینترنت ماهواره‌ای جعلی و احتمالا بدافزار است.
