آیا باید اسنپ را تحریم کنیم؟
طبق خبری که دیروز منتشر شد مدیر عامل اسنپ توضیحاتی درباره‌ی حادثه‌ی اخیر ارایه داد که به تعبیر نویسنده نشریه آنلاین دیجیاتو٬ بابت اتفاقی که در آن حق انتخابی نداشت عذرخواهی کرد. چندی پیش نیز اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی٬ بیانیه‌ایی در حمایت از اسنپ منتشر کرده و خاطرنشان کردند که اسنپ مجبور به پایبندی به قوانین جاری کشور بوده است. همه‌یی اینها در پی آن رخ داد که عده‌ی زیادی از کاربران این اپلیکیشن تاکسی آنلاین٬ به خاطر عدم احترام به مشتری و پایبندی به اصول مشتری‌مداری از جانب این شرکت٬ تصمیم به تحریم اسنپ گرفتند. حال باید دید با توجه به زوایای مختلف این اتفاق٬ و جدال و تضارب آرا و سلایقی که پیرامون آن در بین مردم شکل گرفته٬ بهترین واکنش ما به عنوان یک شهروند چه می‌تواند باشد.
مروری بر واکنش‌های مردمی و رسانه‌ای پیرامون حادثه‌ی اسنپ
یک اتفاق ساده و روزمره در یکی از خیابان‌های تهران٬ خیلی زود تبدیل به یک موج خبری و رسانه‌ای شد که تا چندین روز٬ افکار عمومی را به خود مشغول کرد. یک راننده اسنپ٬ مسافر خانم خود را به خاطر بدحجابی٬ یا کشف حجاب٬ وسط راه پیاده کرد. پویه نوریان٬ دختر مسافر این اتفاق٬ طی توییتی با انتشار مشخصات این راننده٬ به این برخورد اعتراض کرده و طی تماسی با شرکت مراتب اعتراض خود را به اطلاع اسنپ رساند. پس از آن اطلاع داد که اسنپ از او عذرخواهی کرده و قول پیگیری (و برخورد با راننده‌ی خاطی را) داده است. پس از این اتفاق٬ واکنش‌های مردمی در شبکه‌های اجتماعی به دو دسته تقسیم شد. عده‌ای از کاربران توییتر موسوم به ارزشی که غالبا اکانت‌های وابسته به حکومت هستند در ابتدا از راننده تقدیر و حمایت کرده و اقدام مسافر را در انتشار مشخصات فردی راننده٬ مصداق نقض حریم خصوصی و غیرفانونی تلقی کردند و از اسنپ خواستند از راننده تقدیر کند.
دسته‌ی دیگری از کاربران عادی٬ خواهان برخورد اسنپ با راننده و عذرخواهی از مسافر شدند. اما پس از بیانیه دو روز بعد اسنپ٬ موج جدیدی از واکنش‌ها به راه افتاد:
«از کاربر راننده بابت انتشار اطلاعات شخصی‌شان دلجویی به عمل آورده‌ایم و ایشان با رضایت شخصی‌شان در ناوگان اسنپ به فعالیت خود ادامه می‌دهند. علاوه بر آن، رعایت اصل مشتری‌مداری اقتضا می‌کرد که پس از ذکر شرایط و قوانین اسنپ، از مسافر نیز به دلیل ناتمام ماندن سفرشان دلجویی شود.»
کاربران ارزشی و رسانه‌های داخل ایران – حامی حکومت – طی یک موج هماهنگ٬ به اعتراض شدید نسبت به اقدام اسنپ پرداخته٬ تا جایی که کاربران توییتری٬ از تحریم اسنپ سخن به میان آوردند. خبرگزاری فارس متعلق به سپاه با انتشار مطالبی نظیر واکنش سخنگوی قوه قضائیه به ماجرای «بدحجابی» در اسنپ و خبر درخواست بسیج دانشجویی دانشگاه‌های شهید بهشتی، علامه و دانشکده حقوق دانشگاه تهران برای ورود دادستانی به ماجرای نقض حریم شخصی راننده اسنپ، سعی کرد اسنپ را تحت فشار قرار دهد. راننده اسنپ به شبکه سه سیما دعوت شده٬ و پرده ای دیگر از ماجرا آشکار شد.
در ابتدا٬ کاربران حامی راننده٬ اذعان می‌کردند که راننده به خاطر جلوگیری از جریمه شدن خود و خودرویش به مسافر تذکر داده که حجابش را رعایت کند و بدین ترتیب سعی در مظلوم نشان دادن راننده و خطاکار نمایاندن مسافر داشتند. اما به زودی مشخص شد که راننده٬ سابقه همکاری با سپاه داشته و در این فقره طبق گفته‌ی خودش در صداوسیما٬ آتش به اختیار عمل کرده است. او حتی خاطرنشان کرد که مسافران چادری را به خاطر ترویج فرهنگ عفاف٬ رایگان به مقصد می‌رسانده است.
فشار رسانه‌های نزدیک به حکومت یک روز بعد جواب داد و اسنپ در بیانیه‌ای دیگر با ادبیاتی متفاوت از راننده‌ای که مسافر را به دلیل «بدحجابی» در یکی از بزرگراه‌ها پیاده کرده بود، دفاع کرد.
«اسنپ خود را مقید به رعایت چارچوب‌های قانونی و ارزش‌های اسلامی جامعه می‌داند و بر پایبندی به آن متعهد است و در قوانین شرکت اسنپ صراحتا بر التزام به رعایت حجاب تاکید شده است.»
این بیانیه دوم اما٬ موج تازه‌ای از اعتراضات را از جانب کاربران عادی به راه انداخت. حال این کاربران که از نادیده گرفتن حقوق مسافر به خشم آمده بودند تصمیم به تحریم اسنپ و حذف این اپلیکیشن از گوشی‌های خودد گرفتند. این ماجرای ساده تبدیل به جنگ رسانه‌ای و جدال لفظی میان مردم شد. از سوی دیگر٬ موجی از تقدیر و حمایت از راننده اسنپ٬ از جانب رسانه‌های حامی حکومت٬ بسیجیان و صداوسیما شکل گرفت.
در همین روزها رسانه‌ها تصویر دیدار او را با سردار حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران منتشر کردند. این فرمانده ارشد سپاه از اقدام راننده اسنپ حمایت و از او تقدیر کرد.سازمان بسیج اصناف نیز سعید عابد را «آمر به معروف و ناهی از منکر» خوانده و مراسمی برای تقدیر از او برگزار کرد.
آقای عابد در مصاحبه با خبرگزاری فارس مدعی شد در راستای فرهنگ‌سازی در زمینه حجاب، خانم‌های چادری را رایگان به مقصد می‌رساند.
او که در ابتدا خود را یک شهروند عادی معرفی می‌کرد که حتی مایل نبوده آشنایانش بدانند که او در اسنپ فعالیت می‌کند و در ایین اتفاق صرفا قانون را اجرا کرده، در مراسم تقدیر تعدادی از دانشجویان دانشگاه شریف از او «آتش به اختیار بودن و وظیفه امر به معروف را علاوه بر تکلیف الهی یک امر از سوی رهبر انقلاب» دانست. همچنین بزودی عکس‌هایی از او در فضایی مجازی رو شد که سعید عابد را در مراسم دولتی٬ در ردیف اول و در کنار مقامات حکومتی نشان می‌دهند و همچنین عکس‌هایی از او با لباس سپاه و در کنار فرماندهان سپاه نیز منتشر شده بوده که انتساب این راننده و ارتباط او را با نیروهای نظامی٬ امنیتی و دولتی نشان می‌دهد. این عکس‌ها نشان می‌دهد که هویت راننده٬ آن چنان که رسانه‌های وابسته و صداوسیما در صدد بودند نشان دهند٬ صرفا یک راننده‌ی عادی نبوده٬ و روابط امنیتی داشته است.
از جانب دیگر کاشف به عمل آمد که پویه نوریان٬ همان مسافر اسنپ٬ خبرنگار سابق روزنامه‌ی اصلاح طلب کلید سیاست بوده است. و همه‌ی اینها بر مشکوک بودن این ماجرا دامن زده است.
به هر روی٬ به زودی٬ پویه نورییان٬ در حساب توییتری خود٬ با صد و هشتاد درجه چرخش موضع٬ از اسنپ و راننده‌ای که او را وسط بزرگراه پیاده کرد بود، عذرخواهی کرد:
«اینجانب از راننده اسنپ، مجموعه اسنپ و تمام کسانی که خاطرشان به موجب جریان اخیر جریحه دار شده عذرخواهی کرده و اعلام می‌دارم به قوانین کشور التزام و اهتمام دارم.»
فرم نگارش متن عذرخواهی٬ بسیار شبیه بیانیه‌های دیگر اسنپ و همچنین ادبیات رسمی حکومتی بوده٬ و به همین جهت بسیاری از کاربران٬ این عذرخواهی را زورکی و تحت فشار و بنابراین فاقد اعتبار دانستند. شاید همین نوع نظرات باعث شد که روز بعد عکسی از پویه و مادرش در دیدار با سعید عابد منتشر شد. خبرگزاری میزان وابسته به قوه قضائیه گزارش داد که این دیدار در دفتر سرپرست دادسرای ارشاد انجام شده و در این دیدار آقای عابد چند جلد کتاب مذهبی به خانم نوریان هدیه داده است.
این عکس نیز٬ کاربران معترض را قانع تکرد و خصوصا بر اساس چهره و نوع نگاه و ایستادن پویه و مادرش٬ نتیجه گرفتند که همه‌ی این اتفاق‌ها یک نوع شوی اجباری٬ در جهت نتیجه و هدف مورد نظر مقامات بوده است.
اما این گیرودار سر پایان یافتن نداشت.
دو روز بعد، خبرگزاری فارس مصاحبه‌ای با خانم پویه نوریان درباره این موضوع انجام داد و او گفت: «این چند روز خیلی‌ها در رسانه‌های اجتماعی طوری فضاسازی کردند که من تحت فشار مجبور شده‌ام توییت بزنم. در حالی که اصلا فشار و اجباری وجود نداشت و آن توییت را با میل و خواست خودم زدم.»
حالا گفته‌های مسافر اسنپ موج جدیدی از گمانه‌زنی‌ها را در بین مردم برانگیخته است. پویه نوریان، ازسوی دیگر، تمام توییت‌های مربوط به این اتفاق را هم از حساب کاربری خود در توییتر حذف کرده است.
اما بیانیه
