تحریم و فیلتر؛ دو عامل به زانو درآوردن کسب و کارهای اینترنتی
ماجرای فیلترینگ تلگرام٬ تنها به اختلال و مشکل بر سر راه استفاده از تلگرام محدود نشده و تبعات دنباله‌دار آن دمار از روزگار کسب و کارهای وابسته به اینترنت درآورده است. همان طور که پیش از این عنوان کرده بودیم بسیاری از اختلال‌های اینترنتی این روزها به خاطر تلاش دولت برای فیلترینگ فیلترشکن‌ها اتفاق می‌افتد و بالاخره معاون وزیر ارتباطات٬ به صورت رسمی این مطلب را عنوان کرد. «حسین فلاح جوشقانی»، معاون وزیر ارتباطات بالاخره صریحاً اعلام کرد که مشکلات و اختلالات پیش آمده در شبکه اینترنت کشور به دلیل اعمال فیلترینگ روی تلگرام است.
جوشقانی، رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی همچنین تاکید کرده که دولت همواره در سعی و تلاش برای بهبود این مشکلات است و این سازمان به صورت 24 ساعته در حال رفع آنهاست. او به ایسنا گفته:
«اختلالات اینترنت که این روزها شاهدیم و البته همواره پیگیری هم کرده‌ایم و بسیاری از آن‌ها نیز رفع شده، به دلیل اعمال فیلترینگ تلگرام است. ضمنا هیچ کاهش سرعتی در پهنای باند اینترنت اعمال نشده است.» (منبع)
اما این مساله٬ چیزی نبود که غیرقابل پیش‌بینی باشد و حتی مقامات دولتی ادعا می‌کنند که این موضوع را به مقامات بالاسری گوشزد کرده‌اند و تبعات فیلتر کردن تلگرام و اختلال فیلترشکن‌ها را به تصمیم‌گیرندگان اصلی توضیح داده‌اند.
اما دو راس پراهمیت قدرت و ثروت٬ که یکی نگران به خطر افتادن اقتدار و دیگری در پی به دست گرفتن انحصار هستند٬ به عنوان تصمیم گیرندگان اصلی٬ بی اعتنا به تبعات زیان‌بار این اقدام برای کارآفرینان و بازار این حوزه٬ از یک سو هر چه بیشتر به سمت انحصار پیامرسان و وی پی ان حرکت کرده‌اند و از سوی دیگر٬ به دور گردش آزاد اطلاعات حصاری نامرئی کشیدند.
پیش از این نیز فضای کار برای کسب و کارهای مبتنی بر اینترنت سخت بود. از یک سو تحریم‌های خارجی باعث می‌شد که روز به روز سرویس‌های کمتری در دسترس کاربران ایرانی قرار بگیرد و نام ایران در فهرست بسیاری از سرویس‌دهندگان خارجی حذف گردد و از سوی دیگر بسیاری از سرویس‌ها و وبسایت‌هایی که می‌توانست کمی به رشد کسب و کارها کمک کند مانند یوتیوب٬ در ایران فیلتر بوده است. اما علیرغم وجود این سختی‌ها٬ گیک‌های ایرانی راه خود را می‌یافتند و با دور زدن تحریم‌ها و به کارگیری ایده‌های خلاقانه٬ مسیر کسب و کار خود و دیگران را هموار می‌کردند.
اما به دلیل اختلال‌های کنونی در وی‌پی ان ها٬ عملا دور زدن تحریم‌ها غیرممکن شده و حتی در بسیاری موارد دسترسی به سرور برای انجام کارهای ابتدایی به امری طاقت‌فرسا تبدیل شده است. مثلا استفاده از برخی از سرویس‌های مهم گوگل برای وبمستران٬ مانند گوگل آنالتیکز٬ پیش از این به خاطر تحریم٬ تنها به واسطه‌ی وی پی ان‌ها ممکن بود اما اکنون به دلیل اختلالات موجود٬ انجام این کار بسیار مشکل شده و فعالیت بسیاری از سایت‌ها را با آسیب همراه کرده است.
این اختلالات حتی باعث بروز اختلافات و دعواهایی میان خدمات دهندگان و مشتریان‌شان شده است و بسیاری از مشتریان به دلیل نداشتن دانش فنی قبول نمی‌کنند که این مشکلات به دلیل اختلالات باشد.
با توجه به خروج آمریکا از برجام و انتظار برای آغاز فصل جدیدی از تحریم‌ها٬ اعمال این گونه فشارهای داخلی از طرف حاکمیت بر روی کسب و کارها٬ موجبات نارضایتی عمومی و اعتراضات سراسری را در آینده‌ای نزدیک فراهم خواهد کرد. موضوعی که هر عقل سلیمی سعی در ممانعت از وقوع آن خواهد کرد. به نظر بسیار ناعادلانه است که مردم از یک سو در معرض تحریم‌های غیرمنصفانه و تبعیض‌آمیز خارجی قرار بگیرند ( زمانی که به یک سایت خارجی وارد می‌شوید و در لیست کشورهای جهان نام ایران را نمی‌یابید علاوه بر این‌ها٬ این حرکت را تحقیرآمیز نیز خواهید یافت) و از سوی دیگر٬ در داخل نیز٬ حاکمیت به جای جبران مافات و همراه کردن مردم با خود٬ به اعمال فشارهای بیشتر روی بیاورد به طوری که صبر و طاقت مردم به انتهای خود برسد و مسایل معیشتی‌شان با مشکلاتی جدی مواجه شود.
اما از طرفی٬ به نظر می‌رسد فیلترینگ تلگرام٬ جدای از تبعات مشکل آفرین و آسیب‌زایش برای کسب و کارها٬ نتیجه‌ی دلخواه عاملان و آمران آن را در پی نداشته و مردم همچنان اصرار به ماندن در تلگرام را داشته و به سمت پیامرسان‌های انحصاری داخلی کوچ نکرده‌اند. طبق آمارها تعداد کانال‌های تلگرام همچنان نرخ افزایشی خود را داشته و از زمان اعمال فیلترینگ در ۱۱ اردیبهشت٬ ۱۷۴۴۱ کانال٬ به شمار کانال‌های موجود تلگرام افزوده شده است. (منبع آمار)
همچنین نگاهی به آمار کانال‌های به روز شده و تعداد مطالب تولید شده روزانه٬ نشان می‌دهد میزان تولید محتوا در این پیامرسان نیز٬ با کاهش چشمگیری مواجه نشده و حتی در بعضی موارد نسبت به زمان قبل از فیلترینگ٬ رشد هم داشته است.
اما رفتار کاربران٬ علاوه بر تولیدکنندگان محتوا نیز٬ جالب توجه بوده است. میزان بازدیدهای از مطالب گرچه یکی دو روز پس از فیلترینگ با کاهش مواجه شده٬ اما پس از اینکه مردم با راه‌های دسترسی آشنا شدند دوباره این روند سیر صعودی یافته و گاهی از زمان قبل نیز فراتر رفته است. متوسط بازدید نیز همین منوال را داشته و حتی در یک روز کل رکورد ماهانه حتی در زمان قبل از فیلترینگ را زده است.
این در حالی است که برخلاف ادعاها٬ به نظر می‌رسد کاربران پیامرسان‌های انحصاری داخلی نیز با رشد چندانی مواجه نشده است. کاربری در توئیتر اظهار کرده٬ بدون این که اصلا با پیامرسان سروش آشنا باشد و یا در آن عضو شده باشد٬ بنا به گفته برخی دوستانش٬ او هم عضو پیامرسان سروش است و هم در آن آنلاین است. با توجه به تبلیغات گسترده و بی‌سابقه‌ای که برای این پیامرسان‌ها شده٬ حال که صاحبان آن مجبور به آمارسازی شده‌اند نکته عبرت‌آموزی برای آن‌ها به شمار می‌رود. به گفته یکی از کاربران٬ اگر بنا به آمار مسئولان٬ این حجم میلیونی کاربران٬ به پیامرسان سروش کوچ کرده‌اند٬ پس چرا مدیر این پیامرسان٬ هنوز از طریق یک اپ فیلتر شده (توئیتر) حرف‌هایش را به گوش مخاطبان می‌رساند و به جای آن از پیامرسان خودش و مخاطبان میلیونی آن استفاده نمی‌کند!؟
حال به نظر می‌رسد تداوم این وضعیت نه تنها به زیان مردم و کسب و کارهاست و به اقتصاد کشور لطمه‌ی جبران ناپذیری می‌زند٬ که حتی به سود زمامداران نیز نخواهد بود که چرا به سیل نارضایتی‌های عمومی دامن می‌زند. بنابراین شایسته است که با بازگشت به مدار عقلانیت و اعتدال٬ جلوی این هرج و مرج و اسراف‌ها و آسیب‌های اقتصادی گرفته شود و بیش از این بر زندگی و معیشت و حقوق اولیه‌ی میلیون‌ها ایرانی لطمه وارد نسازند.
