چرا نباید از مسیریاب دال استفاده کنیم؟ (تحلیلی بر روند انحصارگرایانه حمایت از تولید داخلی)
سال‌هاست که در کشور ما این امر تبدیل به یک عادت عمومی شده که محصولات خارجی از طرف حاکمیت مورد ممنوعیت و تحریم قرار گرفته و راه بر انحصار محصولات داخلی گشوده شود. این نه تنها برای محصولات تجاری که شامل فرآورده‌های فرهنگی نیز می‌شود. از همان ابتدا که سینماهای کشور در خود را به روی فیلم‌های خارجی بست٬ پرده‌های سینماها در انحصار فیلم‌های ایرانی درآمد. ماهواره‌ها ممنوع شد تا شبکه‌های تلویزیونی ایرانی تبدیل به تنها انتخاب ممکن شود و در حوزه صنعت نیز باید از صنعت خودروسازی نام برد که در انحصار تولیدکنندگان داخلی درآمد.
اما برخلاف فرهنگ و هنر که با تکیه بر خلاقیت هنرمندان ایرانی در روزگار سانسور٬ توانست با هر زحمتی که بوده آبرویی برای خود دست و پا کند و از رمق نیفتد٬ در حوزه صنعت٬ فناوری و کسب و کار اوضاع کاملا وارونه است. مثلا خودروهای ایرانی هنوز پس از ۲۰ سال نتوانسته‌اند به حداقل استانداردها دست یابند و بسیاری از کالاهای ایرانی که هنوز مجبورند با محصولات خارجی رقابت کنند٬ فاصله بسیاری با تولیدکنندگان خارجی دارند.
در حوزه آی‌تی نیز اوضاع به همین منوال است. روال حمایت از کالاها و تولیدات داخلی به صورت حذف رقبای خارجی و ایجاد بازار انحصاری برای محصول داخلی درآمده است. از سوی دیگر فیلترینگ خدمات خارجی در بستر اینترنت نیز در خدمت این روند درآمده است. یوتیوب فیلتر شد تا آپارات رونق بگیرد٬ مسیریاب waze فیلتر شد تا جایش را به دال بدهد و تلگرام فیلتر شد تا فضای کار برای پیامرسان‌های داخلی مهیا شود. حتی زمانی سخن از اجرای موتور جستجو و مرورگر ملی شد که در عمل با شکست مواجه شدند. یا سایت‌های دانلود فیلم فیلتر شدند تا تلویزیون‌های اینترنتی بومی بتوانند مشتریان بیشتری داشته باشند. بسیاری از فعالان حوزه آی تی اعتقاد دارند که پشت پرده‌ی بسیاری از موارد اعمال فیلترینگ٬ برمی‌گردد به اعمال نفوذ آقازاده‌ها و بالاسری‌ها که بتوانند بازگشت سرمایه‌ی خود را در بازاری بی رقابت تضمین کنند. این موضوع در هنگام فیلتر کردن امکان تماس صوتی تلگرام رسانه‌ای شد به طوری که دولت٬ طبق معمول در برابر اعمال فشار صاحبان قدرت و سرمایه (در اینجا اپراتورهای موبایل) کوتاه آمد تا سهامداران شرکت‌های ارتباطی کشور دچار زیان نشوند.
اگر از کاربران مسیریاب Waze بوده باشید و یا اخبار را دنبال کرده باشید حتما در جریان آن چه بر سر این اپلیکیشن آمد هستید. اپلیکیشن ویز یک برنامه‌ی کاربردی و مسیریاب بر مبنای تعیین موقعیت جهانی (GPS) است که به‌صورت لحظه‌ای کاربر را در رسیدن به مقصد خود هدایت و راهنمایی می‌کند. درحالی‌که رانندگان تاکسی از این برنامه در جهت پیدا کردن سریع‌ترین مسیر با ترافیک حداقلی استفاده می‌کردند؛ سال گذشته این برنامه از فروشگاه نرمافزارهای سیستم عامل اندروید حذف شد و در نهایت با دستور مقام قضایی فیلتر شد. دلیل فیلتر شدن ویز، ارتباط نزدیک برنامه‌های مکان محور با داده‌های ارزشمندی همانند داده‌های مکانی کاربران و اهمیت بالای این اطلاعات اعلام شد و مقام قضایی اپلیکشین ویز را نرم‌افزاری جاسوسی از سوی رژیم صهیونیستی خواند.
اظهار نظر وزیر وقت ارتباطات نیز در نوع خود جالب توجه است. محمود واعظی، درباره تصمیم به فیلترینگ اپلیکیشن مسیریابی آنلاین ویز اعلام کرد:
فیلترینگ ویز تصمیمی از سوی کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه رایانه‌ای نبود؛ بلکه یک قاضی به شکل مستقیم در این باره حکمی را صادر کرده بود. از آن‌جایی که جایگزین‌های متعددی برای این نرم‌افزار وجود دارد، ما نیز مانعی برای فیلتر نشدن آن ندیدیم و این حکم را اجرا کردیم. اگر این اپلیکیشن به کسب‌وکارها مربوط می‌شد یا جایگزینی برای آن وجود نداشت، در آن صورت ممکن بود مذاکراتی در جهت رفع فیلتر شدن آن انجام دهیم؛ اما وقتی نرمافزارهای متعدد دیگری در این حوزه فعال هستند چه اصراری به استفاده از این برنامه است؟
این اظهار نظر عجیب٬ غیرمسئولانه و توهین‌آمیز٬ واکنش‌های انتقادآمیز بسیاری از کاربران را برانگیخت. اعتراضاتی که طبق معمول و در برابر قدرت صاحبان سرمایه راه به جایی نبرد و در نهایت این اپلیکیشن فیلتر ماند. اما اکنون در جریان فیلترینگ تلگرام به نظر می‌رسد حتی مخالفت دولت نیز در برابر حکم قاضی راه به جایی نمی‌برد. به طوری که بیش از ۴۰ میلیون کاربر تلگرام طی حکم قاضی از حق طبیعی خود در انتخاب یک برنامه محروم شده و مجبور به روی آوردن به تولیدات داخلی شده‌اند. حکمی که به نظر می‌رسد این کاربران تا بدین‌جا در برابر آن مقاومت کرده‌اند.
اما نکته ای که ما در اینجا می‌خواهیم بدان بپردازیم درباره‌ی این بخش از افاضات وزیر سابق است که ادعا می‌کند: از آن‌جایی که جایگزین‌های متعددی برای این نرم‌افزار وجود دارد، ما نیز مانعی برای فیلتر نشدن آن ندیدیم و این حکم را اجرا کردیم. حال باید صحت و سقم این ادعا را بررسی کرد. مشکلی که توسط بسیاری از کارشناسان و فعالان آی‌تی بارها عنوان شده آن است که برنامه‌های داخلی از کیفیت لازم برخوردار نبوده و نمی‌توانند جایگزین مناسبی برای برنامه خارجی باشند.
اپلیکیشن دال یک نمونه از این برنامه‌هاست که به عنوان جایگزین ویز معرفی شده است. حال ابتدا تجربه خودم از کار با این اپلیکیشن را در اینجا نقل می‌کنم.
بنده نیز از آن جایی که جایگزین دیگری برای مسیریابی طبق کیفیتی که ویز در اختیارمان می‌گذاشت نیافتم به اجبار و البته جهت بررسی بیشتر اپلیکیشن دال٬ که تبلیغات زیادی روی آن برای جایگزینی با ویز انجام شد و حتی شرکت‌های تاکسی آنلاین نیز آن را توصیه کردند این اپ را روی گوشی خود نصب کردم.
نقشه کاملا فارسی، نمایش لحظه‌ای ترافیک جاده‌ها و خیابان‌ها، جست‌وجو بین مکان، مسیریابی بر اساس اطلاعات لحظه‌ای ترافیک شهری، اعلام زمان تقریبی رسیدن به مقصد در طول مسیر و بر اساس ترافیک لحظه‌ای مسیر باقی‌ما‌نده، راهنمای صوتی و هدایت راننده در طول مسیر با زبان فارسی، نمایش موقعیت لحظه‌ای خودرو روی نقشه و هماهنگی با مسیر تعیین‌شده، انتخاب و ذخیره مکان‌های مختلف به‌عنوان علاقه‌مندی و امکان مسیریابی مستقیم از سایر نرمافزارهای تاکسی‌یاب از جمله امکاناتی بود که طبق ادعای سازندگان در این اپلیکیشن موجود است. در ابتدای کار آن قدر ضعف‌های برنامه زیاد بود که آن را از گوشی حذف کردم. اما بعد از یکی دو ماه جهت استفاده شخصی مجبور شدم مجددا آن را نصب کنم تا بتوانم از مسیرهای کم ترافیک به مقصد برسم. اما طی سه مرتبه‌ای که از این اپلیکیشن برای مسیریابی استفاده کردم بلایی به سرم آمد که پس از مرتبه سوم و با خشم در حین رانندگی اپلیکیشن را از گوشی‌ام حذف کردم.
بار اول٬ حس کردم اپ٬ مسیر عجیبی را برای رسیدن به مقصد انتخاب کرده و پس از رسیدن به مقصد حسی به من می‌گفت که سریعتر از این نیز می‌توانستم به مقصد برسم. رابط کاربری اپ بسیار ساده است و این یکی از نکات مثبت آن است. کافی است مقصد را در نوار جستجو وارد کنی و یکی از پیشنهادها را انتخاب کنی و روی دکمه بزن بریم کلیک کنی. میزان مسافت و زمان رسیدن به مقصد در پایین صفحه نمایش داده می‌شود. تا این جای کار چندان مشکل ساز نبود. اما بار دومی که از اپ استفاده کرده تجربه‌ای بسیار مصیبت‌بار بود.
برای این که سریعتر به مقصد برسم اپ را باز کرده و مقصد را به آن دادم. مسیر همیشگی با ترافیک نهایتا ۲۰ دقیقه زمان می‌برد. اما شاید باورتان نشود مسیر عجیبی که اپ در اختیارم گذاشت باعث شد یک ساعت و چهل دقیقه طول بکشد تا به مقصد برسم. مسیرهایی که در جهت مخالف مقصد بود و هر بار که عبارت «مسیریابی مجدد» را از گوینده برنامه می‌شنیدم چیزی در مغزم تیر می‌کشید. به نظر می‌رسید اپ در برخی موارد سردرگم شده و قفل می‌کرد و دوباره مجبور به مسیریابی مجدد می‌شد. همین زمان کافی بود تا یکی از خروجی‌ها را از دست بدهی و یا در دل ترافیک رها شوی. در نهایت نیز اپ را بستم و سعی کردم با حس ششم و از طریق تابلوها مسیرم را بیابم. چون مطمئن شدم با این اپ هرگز به مقصد نخواهم رسید.
اما چند روز بعد دوباره وسوسه شدم از این اپ استفاده کنم. باید به یک مراسم ختم می‌رسیدم و همسرم و مادرش منتظرم بودند. فاصله من تا مقصد حدود نیم ساعت بود اما چون کمی دیر شده بود تصمیم گرفتم از اپلیکیشن دال برای مسیریابی استفاده کنم و چون مسیر اصلی را می‌دانستم به خودم گفتم فقط برای قسمتی از مسیر اگر توانستم از طریق اپ یک میانبر بیابم تا دوباره به مسیر اصلی برگردم. باز هم یک مسیر عجیب و غریب توسط اپلیکیشن نمایان شد. سر دوراهی با تردید بالاخره وارد مسیری که اپلیکیشن معرفی کرد شدم. خلاصه کنم. این بار هم مجبور شدم وقتی به یک منطقه آشنا رسیدم اپ را خاموش کنم و خودم مسیر را بیابم. نتیجه آن که بیش از یک ساعت طول کشید تا به مقصد برسم و چهره‌ی درهم رفته‌ی همسرم را از دور ببینم. همانجا با عصبانیت در حین رانندگی اپ را از گوشی‌ام حذف کردم تا بار دیگر مرا به مخاطره نیندازد.
از همه مصیبت‌بارتر زمان‌هایی است که اپ٬ منطقه فعلی را تشخیص نمی‌دهد و به اصطلاح هنگ می‌کند. اگر دست به فرمان نباشید در چنین لحظاتی که سر دوراهی نمی‌دانید به کدام مسیر بروید امکان تصادف وجود دارد. بخصوص در بزرگراه‌ها و زمانی که سرعت‌تان زیاد باشد. مسیرهایی که اپ در اختیارتان می‌گذارد به هیچ وجه قابل اطمینان نیست و معلوم نیست اصلا شما را به مقصد برساند. بنابراین برای حفظ سلامتی‌تان توصیه می‌کنم از این مسیریاب استفاده نکنید.
حال جای آن دارد از وزیر سابق و یا فعلی ارتباطات بپرسیم که چه اپلیکیشن جایگزینی برای نمونه‌های خارجی پیشنهاد می‌کنند؟ از وزیری که حرف‌های‌اش را به مخاطبان هنوز از طریق یک اپلیکیشن فیلتر شده می‌زند!؟ یا از آن قاضی محترم بپرسیم که بر چه مبنای حقوقی و قانونی٬ میلیون‌های نفر را از دسترسی به یک خدمت و محصول مفید محروم می‌کند؟ در این مطلب هدفم تنها به اشتراک گذاشتن تجربه‌ام از کار با مسیریاب دال و هشدار به کسانی که قصد استفاده از آن را دارند بود. در مقاله بعدی پیامدها و تبعات این گونه تصمیم‌گیری‌ها در رده‌های بالا را تحلیل خواهم کرد.
شما هم می‌توانید تجربیات خود را از این اپلیکیشن و یا اپ‌های مشابه با ما در میان بگذارید.
